Rob Baardse

De Nederlandse Brandwonden Stichting bestaat dit jaar een halve eeuw. Het jubileum vervult directeur Rob Baardse niet alleen met trots, hij is ook ongelofelijk blij met de resultaten die de afgelopen 50 jaar zijn behaald. “In 1971 stierven de meeste mensen die ernstig verbrand waren. Nu overleven de slachtoffers én ze hebben geleerd hoe ze met hun littekens verder kunnen leven. Ons volgende doel is om mensen met brandwonden littekenloos te laten genezen. Dat lukt misschien niet helemaal, maar de techniek ervoor is al ontwikkeld.”

Specialistische kennis

Eerst gaan we terug naar 1971, het jaar waarin de Brandwondenstichting werd opgericht. Door de opkomende staal-, olie- en gasindustrie in de jaren zestig kregen ziekenhuizen in de omgeving van Beverwijk, Rotterdam en Groningen te maken met patiënten met ernstige brandwonden. De specialistische kennis voor de behandeling daarvan ontbrak in Nederland en moest uit het buitenland worden gehaald. ”Dankzij financiële ondersteuning van de industrie zelf en zakelijke sponsors konden artsen naar landen als Engeland en de Verenigde Staten. Daar zagen ze dat er goede resultaten werden behaald in gespecialiseerde brandenwondencentra, waar disciplines als verpleegkunde, fysiotherapie, ergotherapie en plastische chirurgie werden gebundeld”, vertelt Baardse.

In 1973 werd in het Rode Kruis Ziekenhuis in Beverwijk het eerste Nederlandse brandwondencentrum gebouwd, later volgden soortgelijke centra in Groningen (Martini Ziekenhuis) en Rotterdam (Maasstad Ziekenhuis). Gemiddeld worden daar jaarlijks 900 patiënten met ernstige tot zeer ernstige brandwonden verzorgd. De brandwondencentra krijgen jaarlijks een overheidsbijdrage per bed, maar hebben geen budget voor onderzoek en projecten. Daarin worden zij ondersteund door de Brandwondenstichting. Baardse: “Wij hebben zo’n 60.000 vrijwilligers die collecteren en meer dan 30.000 vaste donateurs. Verder ontvangen wij een bijdrage van loterijen zoals de Postcodeloterij en geld uit particuliere initiatieven. Per jaar levert dat in totaal zo’n 6 miljoen euro op, dat wordt gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek, lotgenotencontact, preventie en brandwondenzorg.”

Wereldtop

Dankzij die activiteiten is in 50 jaar veel bereikt. Volgens Baardse staat de Nederlandse brandwondenzorg wereldwijd zelfs zeer hoog aangeschreven. “Met de Verenigde Staten, Japan en Australië behoort onze zorg tot de wereldtop. Zoals gezegd hebben we kunnen realiseren dat slachtoffers van ernstige brandwonden niet meer overlijden en we hebben ervoor gezorgd dat ze ondanks hun littekens verder kunnen met hun leven. Verder is er een brandwondenprotocol, waardoor huisartsen, medewerkers van 112 en ziekenhuispersoneel weten wat zij moeten doen als iemand brandwonden oploopt, en er zijn veel preventieve maatregelen ontwikkeld voor een (brand)veilige samenleving. Maar we zijn er nog niet, want met name in de categorie jonge kinderen en senioren moet het aantal patiënten met brandwonden naar beneden.”

Lullig kopje thee

De meest voorkomende verbranding is die door heet water. Het gevaar ontstaat vooral in de fase dat kinderen leren grijpen, kruipen en lopen, zegt Baardse. “Een lullig kopje thee, koffie of soep die een kind van tafel of het aanrecht trekt, geeft ontzettend diepe brandwonden in het gezicht, de hals en de nek en op de schouders en een deel van de romp.” De ongevallen worden veroorzaakt doordat jonge ouders er wel op letten dat hun kindje voldoende eet, drinkt en slaapt, maar helaas minder oog hebben voor de veiligheid. “De meeste ouders plaatsen traphekjes, zetten een slot op de keukenkastjes en plakken de stopcontacten af. Maar ze zijn zich niet bewust waar ze hun hete drankje neerzetten, ze onderschatten de gevolgen van een ongeval met hete vloeistoffen. Ook onderschatten ze de snelheid waarmee een kind een kop thee kan pakken en ze overschatten hun eigen reactiesnelheid”, is de ervaring van Baardse, die constateert dat bij senioren met name het aantal fatale woningbranden fors zal toenemen de komende jaren. “Mensen worden steeds ouder en blijven langer zelfstandig wonen. Maar omdat ze minder snel zijn en minder goed horen, moet hun vertrouwde leefomgeving natuurlijk wél worden aangepast aan hun leeftijd. Vluchten met een rollator gaat nu eenmaal minder snel.”

Engelse brandweer

Baardse is van mening dat potentiële slachtoffers van brand gericht en preventief kunnen worden geholpen door data van huisartsen, zorgverleners en verzekeraars aan elkaar te koppelen. “Mensen die slecht ter been zijn en al een paar keer zijn gevallen of mensen die medicijnen gebruiken voor vergeetachtigheid lopen een grotere kans op brand en/of brandwonden. Maar vanwege privacyregels mag die data helaas niet worden gebruikt.”

Er zijn al Zweedse afzuigkappen die een brand kunnen blussen en Baardse hoopt op meer technische ontwikkelingen die het aantal mensen met brandwonden terugdringt. “Waarom zijn er geen rookwerende liften die je bij brand gewoon kunt gebruiken en brandveiligere opladers?” Ook wettelijke maatregelen kunnen een positief effect hebben op het aantal slachtoffers van brand. “Bijvoorbeeld door bouwbesluiten op een goede manier in te richten.” Maar ook de gedragscomponent speelt een rol, erkent hij. “Hoe krijgen we ouders zover dat ze hete thee of koffie buiten het bereik van kinderen houden? We moeten nog meer voorlichting geven dat mensen verantwoordelijk zijn voor hun eigen (brand)veiligheid.”

Biopt

De Nederlandse Brandwonden Stichting gaat voor de beste zorg aan patiënten, de hoogst mogelijke kwaliteit van leven en de meest effectieve preventie. Er is al veel bereikt en als de voortekenen niet bedriegen staan we aan de vooravond van een nieuwe doorbraak in de brandwondenzorg. “Recentelijk is de techniek ontwikkeld om met een biopt van iemands huid nieuwe huid te maken. Dat maakt littekenloos genezen mogelijk, een ongelofelijke stap in de brandwondenzorg”, zegt Baardse, die sinds 2002 bij de Nederlandse Brandwonden Stichting werkt.

De laatste acht jaar als directeur en dat hoopt hij nog lang te blijven. “Ik werk met mensen die ongelofelijk gepassioneerd zijn, in een omgeving waar de grootst mogelijke innovaties plaatsvinden en het soms giert van de emoties. Daarvan raak ik iedere dag opnieuw geïnspireerd!”

• De Nederlandse Brandwondencentra verzorgen jaarlijks gemiddeld 900 patiënten met ernstige tot zeer ernstige brandwonden.
• Per jaar worden ongeveer 9.000 personen op de Spoedeisende Eerste Hulp behandeld na brandwondletsel.
• De Nederlandse huisartsen behandelen jaarlijks zo’n 92.000 mensen na het oplopen van een brandwond.